»  فنون برتر مطالعه

روشی که برای مطالعه توصیه میشود شامل هشت مرحله میباشد .این روش به شما کمک میکند که هنگام مطالعه تمرکز حواسی مناسب داشته باشید و مطالب را به خوبی درک کنید و بخاطر بسپارید و در مواقع مورد نیاز براحتی بخاطر بیاوری.

مرحله اول : پیش مطالعه

هدف از انجام مرحله پیش مطالعه آشنا شدن با کتابی است که میخواهید مطالعه کنید.این مرحله برای هر کتاب فقط یکبار انجام میشود.لازم است که ابتدا با مشخصات کتاب و موضوع آن تا حدودی آشنا شوید و در مدت حدودا 2 تا 5 دقیقه یک نگاه اجمالی به کل کتاب و نمودارها و تصاویر کتاب بیندازید.

مرحله دوم : بررسی اولیه یک فصل یا یک قسمت از کتاب.

در این مرحله یک فصل یا یک قسمت از کتاب را برای مطالعه انتخاب کرده و با نگاه کردن به متن یکسری اطلاعات اولیه در مورد آن فصل بدست آورید. توجه داشته باشید که در این مرحله نباید متن را با دقت و توجه بخوانیم.برای این مرحله 1 یا 2 دقیقه زمان کافیست.

مرحله سوم : سوال گذاری

چند سوال در مورد فصلی که در مرحله قبل بررسی کردیم روی کاغذ مینویسیم که ممکن است جواب این سوالات در آن فصل نباشد.توجه کنید که در این مرحله برای طرح سوال از ذهن خود کمک بگیرید و به کتاب نگاه نکنید.هدف از این مرحله افزایش دقت و کنجکاوی و تمرکز میباشد و موجب میشودکه در مرحله بعد که قصد مطالعه متن اصلی کتاب را دارید به دنبال پاسخ سوالهایتان باشید و از این طریق به هنگام مطالعه تمرکز حواس بهتری داشته باشید.این سوالها ممکن است از کنجکاوی شما سرچشمه گرفته باشند یا با توجه به عناوین کتاب و پرسشهای آن انتخاب شده باشند و مهم نیست که پاسخ آنها در کتاب باشد یا نه.پس در این مرحله حداق 5 سوال در رابطه با موضوع بنویسید.

مرحله چهارم : مرحله خواندن

پس از انجام مراحل قبل تمرکز حواسی مناسب خواهید داشت تا مطالعه متن اصلی کتاب و فصل مورد نظر را شروع کنید.در این مرحله از ابتدای فصل مورد نظر شروع به مطالعه نمایید.و در حین مطالعه به چند نکته توجه داشته باشید:

1 - با حداکثر سرعتی که مطلب را درک میکنید بخوانید نه با حداقل آن.

2 - در حین مطالعه هرجا نکته مهمی را فهمیدید بلافاصله آن را یادداشت کنید یا حداقل زیر آن خط بکشید.یادداشتهای شما تا حد امکان خلاصه و کلیدی باشد و هرگز مطالب مهم را جمله وار یادداشت نکنید.

4 - چنانچه قسمتی از مطلب نامفهوم بود و نتوانستید آن را درک کنید بلافاصله دوباره خوانی نکنید فقط در کنار چنین مطالبی علامت سوال بگذارید .

مرحله پنجم : مرحله بازنگری

در این مرحله به کلمات کلیدی که یادداشت کرده اید نگاه کنید و سعی کنید مطالب خوانده شده را به کمک آنها بخاطر بیاورید.اگر یک کلمه کلیدی باعث یادآوری مطلبی نشد یا آن مطلب را کم برداشت کرده اید و یا مطلب را بد برداشت کرده اید.پس قسمت مربوط به آن کلمه را دوباره بخوانید و کلمه کلیدی را اصلاح یا تکمیل کنید.در این مرحله همچنین قسمتهایی را که علامت سوال گذاشته اید بخوانید و کلمات کلیدی را تکمیل کنید.

بعد از انجام صحیح این مرحله شما دیگر تا آخر سال تحصیلی احتیاجی به مراجعه مجدد به کتاب نخواهید داشت.

مرحله ششم : الگوی یادآوری

در این مرحله شما باید الگوی یادآوری را رسم کنید . الگوی یادآوری یا طرح شبکه ای مغز معمولا بصورت اشکال هندسی مثل دایره و مربع و مثلث و ... طراحی میشود به این صورت که ابتدا برای خود مشخص میکنیم که برای نکات اصلی متن از کدام شکل استفاده کنیم و همینطور برای نکات فرعی و فرعی تر از چه اشکالی استفاده کنیم.سپس شروع به نوشتن نکات کلیدی در طرح میکنیم به اینصورت که ابتدا اصلیترین نکته را مثلا در یک مربع میکشیم و سپس نکات فرعی را مثلا داخل دایره میکشیم و با خطی دایره و مربع را به هم وصل میکنیم و به همین صورت کار را ادامه میدهیم و نکات کلیدی را بر اساس ارتباطی که دارند به هم وصل میکنیم.

در رسم الگوی یادآوری نکات زیر را رعایت کنید:

1 - طرحهایتان را منظم بکشید.

2 - از رنگهای مختلف استفاده کنید.

3 - طرحهایتان را خیلی شلوغ نکنید.

4 - فقط خودتان بتوانید طرح را بخوانید کافیست.لازم نیست که دیگران از آن سر در بیاورند.

مرحله هفتم : مرحله تفکر و امتحان

در این مرحله بدون نگاه کردن به الگو آن را در ذهن مجسم کنید و ارتباطاتش را در ذهن مرور کنید.و سعی کنید طرح را با استفاده از حافظه خود با تمام جزعیاتش روی کاغذ بکشید.قسمتهایی که یادتان نمی آید بلافاصله به طرح اصلی مراجعه نکنید بلکه یکمقدار روی آن فکر کنید و اگر یادتان نیامد به الگوی اصلی مراجعه کنید ( فکر کردن خیلی مهم است ) .
مرحله هشتم : مرور بلافاصله

در این مرحله بلافاصله بعد از مرحله قبل الگویی را که رسم کرده اید نگاه کرده و با صدای بلند برای خود توضیح دهید مانند معلمی که درس را برای شاگردش توضیح میدهد.به هنگام تعریف به هیچ وجه به کتاب مراجعه نکنید مگر آنکه بخشی از یادداشتهایتان گنگ باشد و به کمک آن نتوانید مطالب را تعریف کنید.در اینصورت به کتاب مراجعه کنید و یادداشتهایتان را تکمیل یا اصلاح کنید.که اگر مراحل قبل را صحیح انجام داده باشید به این مشکل بر نمیخورید.

چنانچه مطلبی که مطالعه میکنید پرسش یا تمرین دارد این تمرینها و پرسشها را در این مرحله حل کنید.

مرور مطالب برای پایداری آنها در حافظه بلند مدت و فعال بودن آنها در مغز برای استفاده های بعدی بسیار لازم و ضروری است.یک مرور صحیح دو اصل دارد:

1 - از روی الگوی تهیه شده توسط خود فرد انجام میشود.
2 - در زمانهای مشخص انجام میگیرد.

لازم است که در مرور مطالب فواصل زمانی مناسب را در نظر بگیریم.این زمانها به ترتیب عبارتند از:

1 - مرور بلافاصله ( بلافاصله بعد از انجام مرحله هفتم ) : مثلا در روز پنجم مهرماه 83

2 - مرور 24 ساعت بعد : ششم مهرماه 83

3 - مرور یک هفته بعد : سیزده مهر 83

4 - مرور یکماه بعد : سیزده آبان 83

5 - مرور چهار ماه بعد :سیزده اسفند 83

مطمئن باشید که بعد از انجام این مرورها مطلب تا آخر عمر در حافظه بلند مدت شما میماند.